دنیای کامپیوتر و ارتباطات، محمد مهدی مولایی - مطالعه آنلاین جدیدی بر روی شبکه‌های اجتماعی، برخی ویژگی‌های کاربران این سایت‌ها را مشخص کرده است. علاقه‌ها، عادت‌ها، مصرف رسانه‌‌ای و برخی ویژگی‌های کاربران چهار شبکه اجتماعی توییتر، فیس‌بوک، لینکدین و مای‌اسپیس در این پژوهش مورد پرسش قرار گرفت. این مطالعه به وسیله سایت Anderson Analytics انجام شد و نمونه‌های آن کاربران گروه پیمایشی آنلاین گرین‌فیلد (GreenfieldOnline) بودند.
شبکه‌های اجتماعی در امریکا
شبکه‌های اجتماعی، نسل جدیدی از وب‌سایت‌ها هستند که این‌روزها در کانون توجه کاربران اینترنت قرار گرفته‌اند. این گونه سایت‌ها برمبنای تشکیل اجتماعات آنلاین فعالیت می‌کنند و هر کدام دسته‌ای از کاربران اینترنتی با ویژگی خاصی را گرد هم می‌آورند.
شبکه‌های اجتماعی را گونه‌ای از رسانه‌های اجتماعی می‌دانند که امکان دستیابی به نحوه جدیدی از برقراری ارتباط و به اشتراک‌گذاری محتوا در اینترنت را فراهم آورده‌اند. صدها میلیون نفر از کاربران اینترنت عضو صدها شبکه اجتماعی مختلف هستند و بخشی از فعالیت آنلاین روزانه‌شان در این سایت‌ها می‌گذرد.
در ایالات متحده امریکا حدود ۱۱۰ میلیون نفر یا ۶۰ درصد جمعیت آنلاین این کشور عضو شبکه‌های اجتماعی هستند. مطالعه استفاده کاربران نشان می‌دهد به طور میانگین اعضای این سایت‌ها پنج روز در هفته و چهار بار در روز به صفحاتشان سر می‌زنند. ۹ درصد کاربران در تمام مدت روز در این سایت‌ها «لاگین» هستند و به طور مرتب صفحاتشان را «چک» می‌کنند.
چهار شبکه اجتماعی توییتر، فیس‌بوک، لینکدین و مای‌اسپیس در امریکا از پرکاربرترین سایت‌ها محسوب می‌شوند که مقایسه استفاده کاربران امریکایی از آنها مورد مطالعه قرار گرفته است.
ویژگی‌های عمومی کاربران
کاربران شبکه‌های اجتماعی گاهی در معرض این اتهام قرار می‌گرفتند که با اضافه کردن دوستان جعلی به صفحات خود، در صدد فراهم کردن لیست طولانی از شبکه دوستان و شهرت‌طلبی هستند. اما نتایج این پژوهش خلاف این ادعا را نشان داد.
۴۵ درصد از پاسخ‌گویان گفتند که در شبکه‌های اجتماعی فقط با دوستان و اعضای خانواده‌شان در ارتباط هستند و ۱۸ درصد نیز گفته‌اند تنها کسانی را در لیست خود قرار می‌دهند که آنها را از نزدیک دیده باشند. این بدان معنی است که دو سوم از پاسخ‌گویان، در لیست دوستان‌شان فقط افرادی را که می‌شناسند اضافه می‌کنند. تنها ۱۰ درصد گفته‌اند که هر شخصی را که تمایل به اضافه شدن به لیست تماس‌هایشان داشته باشد، به‌عنوان دوست می‌پذیرند.
نتیجه این تحقیق تصور غلط دیگری که درباره کاربران شبکه‌های اجتماعی وجود داشت را نیز از بین می‌برد. این تصور وجود دارد که کاربران شبکه‌های اجتماعی اغلب کارمندان شرکت‌ها هستند که با فعالیت در این سایت‌ها وقت کاری‌شان را تلف می‌کنند در صورتی که نتیجه پژوهش نشان داد تنها ۱۵ درصد کاربران از محل کارشان به این شبکه‌ها متصل هستند.
نتایج بخش دیگری از پژوهش که به کاربرانی اختصاص دارد که عضو رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی نیستند نیز جالب توجه است. این کاربران بر خلاف تصور عمومی از تکنولوژی‌های جدید متنفر نیستند و گاهی به اندازه کاربران شبکه‌های اجتماعی در اینترنت به‌صورت آنلاین زمان صرف می‌کنند.
این نوع کاربران سه دلیل اصلی را برای عضو نشدن در شبکه‌های اجتماعی و به‌طور عام رسانه‌های اجتماعی ذکر می‌کنند: بخشی از آنها می‌گویند برای این‌کار وقت ندارند، برخی دیگر از عضویت در این سایت‌ها احساس امنیت نمی‌کنند و درباره حفظ حریم خصوصی‌شان نگرانی‌هایی دارند و برخی دیگر فعالیت در این سایت‌ها را احمقانه می‌دانند.
هرچند دو گروه اول گاهی وسوسه می‌شوند و اگر نگرانی‌هایشان برطرف شود ممکن است در نهایت به جمع کاربران این شبکه‌ها بپیوندند، ولی درباره دسته سوم امید زیادی وجود ندارد و ۹۴ درصد آنها هیچ‌گاه از یک رسانه اجتماعی استفاده نکرده‌اند.
فیس‌بوک (Facebook)
همان طور که نتیجه مطالعات قبلی نشان داده بود، نتیجه این پژوهش نیز تایید کرد که کاربران فیس‌بوک به طور میانگین مسن‌تر از سایر شبکه‌های اجتماعی هستند. کاربران این شبکه اجتماعی متأهل (۴۰ درصد)، سفیدپوست (۸۰ درصد)، بازنشسته (۶ درصد) هستند و در این زمینه‌ها از سایر شبکه‌های اجتماعی آمار بالاتری دارند. کاربران فیس‌بوک از نظر بیشترین میانگین درآمد با ۶۱ هزار دلار در رده دوم قرار می‌گیرند.
فیس‌بوکی‌ها به‌طور میانگین هر کدام با ۱۲۱ نفر در صفحاتشان به عنوان دوست در تماس هستند. برای فیس‌بوکی‌ها علاقه مشترک عمده‌ای دیده نمی‌شود و حوزه علایق کاربران این سایت بسیار متنوع است. دلیل این پراکندگی علایق، تعداد بسیار زیاد کاربران این شبکه اجتماعی با ویژگی‌های متفاوت است که بیشترین تعداد در بین سایت‌های مشابه است.
کاربران فیس‌بوک همچنین نسبت به این سایت بسیار وفادار هستند. ۷۵ درصد آنها گفته‌اند که فیس‌بوک سایت محبوب‌شان است و ۵۹ درصد آنها استفاده‌شان از فیس‌بوک در شش ماه گذشته افزایش داشته است.
مای‌اسپیس(MySpace)
کاربران مای‌اسپیس جوان هستند و تعداد کمتری کاربر در این سایت نسبت به گذشته فعالیت می‌کند. کاربرانی که هنوز در شبکه اجتماعی مای‌اسپیس فعالیت می‌کنند گفته‌اند استفاده آنها نسبت به شش ماه گذشته کاهش داشته است.
کاربران این سایت بیشتر به سرگرمی اشتیاق نشان می‌دهند و مخصوصاً سرگرم‌ساختن دوستان، شوخی، کمدی و بازی‌های ویدیویی از علاقه‌مندی‌های اصلی آنهاست.
میانگین درآمد مای‌اسپیس‌ها کمترین مقدار در میان سایت‌های مشابه و ۴۴ هزار دلار است. کاربران مای‌اسپیس سیاه‌پوست (۹ درصد)، دارای ریشه اسپانیولی (۷ درصد)، مجرد (۶۰ درصد) و دانش‌آموز (۲۳ درصد) هستند و در این زمینه‌ها آمار بیشتری از سایر شبکه‌های اجتماعی دارند.
توییتر (Twitter)
توییتری‌ها در بین کاربران سایت‌ها با ۱۶ درصد، بیشترین تعداد شاغلان پاره‌وقت را به خود اختصاص داده‌اند و میانگین درآمد آنها ۵۸ هزار دلار است. کاربران توییتر به طور خاص به اخبار، رستوران‌ها، ورزش، سیاست، امور مالی شخصی و مذهب علاقه‌مند هستند. آنها همچنین به فرهنگ مردم‌پسند و محصولات آن از جمله موسیقی و تلویزیون علاقه نشان می‌دهند و بیشتر از کاربران سایر سایت‌ها اهل خواندن به حساب می‌آیند.
به طور میانگین پیام‌های هر کاربر توییتر را ۲۸ نفر دنبال می‌کند و هر توییتری پیام‌های ۳۲ نفر را دنبال می‌کند. البته کاربران توییر چندان به این شبکه اجتماعی وفادار نیستند و ۴۳ درصدشان گفته‌اند می‌توانند بدون توییتر زندگی کنند.
لینکدین (LinkedIn)
عجیب نیست که شبکه اجتماعی لینکدین که شبکه کاربران تجاری است، بیشترین میانگین درآمد اعضا را داشته باشد. میانگین درآمد لینکدینی‌ها ۸۹ هزار دلار است. همان طور که اهداف این شبکه اجتماعی مشخص کرده، اعضا اغلب برای تجارت و اهداف کاری به این سایت می‌پیوندند. آنها مخصوصاً برای حفظ تماس با شبکه‌های تجاری، جست‌وجوی شغل، استخدام کردن و توسعه تجاری عضو این سایت می‌شوند. آنها به اخبار، اطلاعات مشاغل، ورزش و سیاست علاقه‌مندی بیشتری نشان می‌دهند.
کاربران لینکدین بیشتر از سایر شبکه‌های اجتماعی صاحبان ابزارهای الکترونیکی هستند. آنها به طور خاص به دوربین‌های دیجیتالی، دی.وی.آر ها و تلویزیون‌های اچ.دی علاقه بیشتری دارند. علاقه به قمار و سریال‌های آبکی از دیگر علاقه‌مندی‌های کاربران لینکدین محسوب می‌شود.
اشتراک‌ها و تفاوت‌ها
ویژگی‌های و علاقه‌مندی‌های متفاوتی در کاربران شبکه‌های اجتماعی دیده می‌شود که نشان‌دهنده شکل‌گیری اجتماعات آنلاین متفاوتی در این سایت‌هاست. تفاوت‌هایی که وب‌سایت‌های شبکه اجتماعی در اهداف اولیه‌شان تعریف کرده‌اند و امکانات متفاوتی که در اختیار کاربران قرار می‌دهند، باعث شده افرادی با ویژگی‌های متفاوت به عضویت آنها درآیند. البته بین استفاده از این سایت‌ها هم‌پوشانی هم دیده می‌شود و اغلب کاربران اینترنتی عضو بیشتر از یک شبکه اجتماعی هستند.
بیشترین اشتراک بین کاربران توییتر و فیس‌بوک وجود دارد و ۹۱ درصد کاربران مورد پرسش قرار گرفته، عضو هر دو سایت هستند. پس از آن کاربران مشترک لینکدین و فیس‌بوک در رده دوم قرار می‌گیرند. کمترین مقدار اشتراک را هم کاربران مای‌اسپیس و لینکدین دارند که تنها شش درصد پاسخ‌گویان همزمان عضو هر دو سایت بوده‌اند.
با وجود این اشتراک‌ها، تفاوت‌های استفاده از این شبکه‌های اجتماعی بیشتر جالب توجه است. مثلاً لینکدین که شبکه اجتماعی با محوریت مسایل تجاری و کاری تعریف شده در بین کاربرانش هم، چنین علایق و گرایش‌هایی دیده می‌شود.
وضعیت سایت مای‌اسپیس هم بدین گونه است و همان طور که امکانات سرگرم‌کننده بیشتری ارایه می‌کند و تلاش بیشتری برای جذب کاربران جوان و نوجوان انجام داده توانسته در این زمینه موفق شود و گرایش کاربران آن نیز حول موضوعات سرگرم‌کننده است.
توییتر وب‌سایت دیگری است که بیشتر در گروه میکروبلاگ‌ها دسته‌بندی می‌شود ولی به سبب شباهت‌ها، برخی آن را هم به‌نوعی شبکه اجتماعی می‌دانند. توییتر نیز از آنجایی که تنها امکان نوشتن و خواندن را به کاربران می‌دهد و برخی جذابیت‌های بصری دیگر سایت‌ها را ندارد، کاربران بیشتر اهل مطالعه را جذب خود کرده است.
فیس‌بوک هم که مدتی است گوی سبقت را از رقبا ربوده و پرجمیعت‌ترین شبکه اجتماعی دنیا شده، مطابق تعریفش حالتی عمومی پیدا کرده و همه نوع کاربر در آن دیده می‌شود. به همین سبب است که فیس‌بوک بیشترین تعداد اشتراک را با کاربران سایر شبکه‌های اجتماعی دارد.
بدین ترتیب می‌توان گفت هر وب‌سایت شبکه اجتماعی که یک اجتماع آنلاین محسوب می‌شود، پاتوق گروهی از کاربران با ویژگی‌های خاصی است. توجه به این ویژگی‌ها از سویی برای آگهی‌دهندگان اینترنتی و بازاریابان مجازی دارای اهمیت است و از جنبه دیگر برای کاربرانی که هر کدام با ویژگی‌ها و علاقه‌مندی‌های متفاوت به دنبال شبکه آنلاین مناسبی برای عضویت می‌گردند.
